PradhanMantri Jan Dhan Yojana : बँकांनी सादर केलेल्या ताज्या अहवालानुसार 9 ऑगस्ट 2023 पर्यंत एकूण जनधन खात्यांची संख्या 50 कोटींच्या पुढे गेली आहे.
यापैकी ५६ टक्के खाती महिलांची असून ६७ टक्के खाती ग्रामीण/निमशहरी भागात उघडण्यात आली आहेत.
About Pradhan Mantri Jan Dhan Yojana Scheme ( प्रधानमंत्री जनधन योजना (PMJDY) बद्दल )
मूलभूत बचत व ठेव खाती, रेमिटन्स, क्रेडिट, विमा, पेन्शन या वित्तीय सेवा परवडणाऱ्या दरात उपलब्ध करून देणे हे राष्ट्रीय वित्तीय समावेशन अभियान आहे.
२८ ऑगस्ट २०१४ रोजी लाँच करण्यात आले. PradhanMantri Jan Dhan Yojana
त्याअंतर्गत इतर कोणतेही खाते नसलेल्या व्यक्तींना कोणत्याही बँकेच्या शाखेत किंवा
बिझनेस करस्पॉन्डेंट (बँक मित्रा) आउटलेटमध्ये बेसिक सेव्हिंग्ज बँक डिपॉझिट (BSBD) खाते उघडता येते.
वैशिष्ट्ये
बँकिंग नसलेल्या लोकांसाठी एक बेसिक सेव्हिंग बँक खाते उघडले जाते.
PMJDY खात्यांमध्ये किमान शिल्लक ठेवण्याची आवश्यकता नाही.
PMJDY खात्यातील ठेवीवर व्याज मिळते.
रुपे डेबिट कार्ड PMJDY खातेदाराला दिले जाते.
PMJDY खातेदारांना जारी केलेल्या रुपे कार्डसह 1 लाख रुपयांचे अपघात विमा संरक्षण (28.8.2018 नंतर उघडलेल्या नवीन PMJDY खात्यांमध्ये 2 लाख रुपयांपर्यंत वाढविलेले) उपलब्ध आहे.
पात्र खातेदारांना १० हजार रुपयांपर्यंत ओव्हरड्राफ्ट (ओडी) सुविधा उपलब्ध आहे.
PMJDY खाती थेट लाभ हस्तांतरण (डीबीटी), प्रधानमंत्री जीवन ज्योती विमा योजना (पीएमजेजेबीवाय), प्रधानमंत्री सुरक्षा विमा योजना (पीएमएसबीवाय),
अटल पेन्शन योजना (एपीवाय), मायक्रो युनिट्स डेव्हलपमेंट अँड रिफायनान्स एजन्सी बँक (मुद्रा) योजनेसाठी पात्र आहेत.
Objectives of Pradhan Mantri Jan Dhan Yojana Scheme
देशाचे आर्थिक चित्र बदलण्यात ते यशस्वी ठरले असून प्रौढांच्या बँक खात्यांमध्ये जवळपास संपृक्तता आणली आहे.
लोककेंद्रित आर्थिक उपक्रमांची ही पायाभरणी ठरली आहे.
PMJDY खात्यातील ठेवी २.०३ लाख कोटी रुपयांपेक्षा जास्त असून या खात्यांमध्ये सुमारे ३४ कोटी रुपे कार्ड मोफत देण्यात आले आहेत.
PMJDY खात्यांमध्ये सरासरी शिल्लक 4,076 रुपये आहे आणि 5.5 कोटींहून अधिक PMJDY खात्यांना डीबीटी लाभ मिळत आहे.
PMJDYने बँकिंग प्रणालीत बँकिंग नसलेल्यांना आणले आहे, भारताच्या आर्थिक रचनेचा विस्तार केला आहे.
जवळजवळ प्रत्येक प्रौढ व्यक्तीपर्यंत वित्तीय समावेशन आणले आहे.
Problems and Challenges of Pradhan Mantri Jan Dhan Yojana Scheme
विशेषत: ग्रामीण भागात मोठ्या प्रमाणात निष्क्रिय खाती, बँकिंग प्रतिनिधींना प्रशिक्षणाचा अभाव, ग्राहकांमध्ये एटीएमच्या कामकाजाची माहिती नसणे,
ई-बँकिंग आणि सरकारी योजनांची माहिती नसणे, खराब डिजिटल पायाभूत सुविधा, सायबर फसवणुकीचा धोका, डेटा प्रायव्हसी इत्यादी ंचा समावेश आहे.
What is the Next objective of Pradhan Mantri Jan Dhan Yojana Scheme
खराब कनेक्टिव्हिटी, ऑनलाइन व्यवहार यासारख्या तांत्रिक समस्यांकडे लक्ष देण्याची गरज आहे.
कॅश आऊट पॉईंट म्हणून टेलिकॉम ऑपरेटर्स आणि त्यांच्या प्रस्थापित केंद्रांद्वारे होणारे मोबाइल व्यवहार देखील या योजनेअंतर्गत वित्तीय समावेशासाठी वापरण्याची योजना आहे.
तसेच या मिशन मोड कार्यक्रमात सहभागी होण्यासाठी देशातील तरुणांपर्यंत पोहोचण्याचा प्रयत्न केला जात आहे.
प्रत्येक प्रौढ व्यक्तीला वित्तीय सेवा उपलब्ध करून देण्याचे उद्दिष्ट साध्य करण्यासाठी प्रमाणापेक्षा गुणवत्तेवर भर द्यावा,
वित्तीय साक्षरता व पतसमुपदेशन कार्यक्रम, पुरेशा सुरक्षा उपायांसह सुरक्षित डिजिटल तंत्रज्ञानाचा अवलंब आणि ग्राहक संरक्षणाच्या उपाययोजनांवर भर द्यावा.